• Uvod • Vrste • Dijagnoza
Uvod Emfizem pluća je patološko stanje pluća koje se karakteriše uvećanjem preko normalne veličine disajnih prostora distalno od terminalnih bronhiola uslijed destrukcije njihovih zidova.Vrste:
- Emphvsem pulmonum acutum (Akutni plućni emfizem) je reverzibilno stanje
Emphvsema pulmonum chronicum (Hronični plućni emfizem) je konačno, definitivno, ireverzibilno stanje prenaduvenosti pluća gdje dominira dekstrukcija zidova alveola.
- S obzirom na patogenetski aspekt hronični plućni emfizem se dijeli na:
Primarni hronični plućni emfizem, promjene su izraz primarne, kongenitalne insuficijentnosti plućnog parenhima,
Sekundarni hronični plućni emfizem, promjene su sekundarno nastale kao posljedica hroničnog bronhitisa, bronhijalne astme, plućnćih infekcija pneumokonioza, tuberkuloze, sarkoidoze itd.
- S obzirom na anatomski aspekt:
Difuzni paracikatriksalni, perilezioni, sklero-atrofični plućni emfizem - distenzija većih dijelova parenhima oko ožiljnih procesa; grupe proširenih alveola okružuju vezivna ostrvca; difuzni ožiljci čine ovaj emfizem difuznim, iako je u suštini lokalan; nije homogen.
Lobularni emfizem, distenzija vazdušnih prostora sa destrukcijom alveolarnih zidova unutar lobulusa:
Centri lobularni (bronhiolarni) - lezije zahvataju elemente u centru lobulusa: respiratorne bronhiole i njihove alveole, respektujući alveole na periferiji lobulusa;
Penlobularni, panacinozni, vezikularni - distenzija dosta homogeno zahvata sve elemente lobulusa.
Neklasificirani emfizem - ekstenzivne destrukcije su takve da je nemoguće raspoznati inicijalnu topografiju lezije u lobulusu.
- S obzirom na topografski afekt:
lokalni - promjene zahvataju usku teritoriju pluća,
unilateralni - promjene su samo na jednoj strani pluća,
promjene, homogene ili nehomogene, zahvataiu plućna krila, difuzno, manje ili više, podjednako.
- S obzirom na zahvaćene strukture:
nealveolarni, intersticijalni — vazduh iz alveola prodro u in-tersticijalno tkivo u peribronhijamim prostorima,
Alveolarni — zbog prenaduvanosti, alveole su više ili manje uniformno proširene.
- S obziorm na funkcionalnalne karakteristike alveolarni emfizem može biti:
Opstruktivni hronični plućni opstruktivni emfizem, akutni plućni bulozni emfizem.
Senilni emfizem To je atrofična neopstruktivna disten-zija pluća koja nije posljedica gubitka elastičnosti plućnog tkiva nego degenerativnih promjena kičme, toraksa; funkcija dijafragme, mišića grudnog koša i abdomena kao ni funkcija pluća nisu oštećene; funkcija nije umanjena sem faktora starenja i ona je u skladu sa funkcio-nim potrebama.
Kompenzatorni emfizem to je neopstruktivna distenzija segmenta pluća, cijelog režnja ili cijelog plućnog tkiva: to je intratora-kalno prilagođavanje praznini; može se povući kada se ukloni uzrok.
Hronični bulozni emfizem stanjenje zidova bronhiola i njihovo proširenje koje zahvata i odgovarajuće alveole.
Kod neopstruktivnog emfizema razlike pritiska u alveolama i u traheji je mala, razlika pritiska u alveolama i u intrapleuralnom prostoru je naprotiv povećana jer je intrapleuralni negativni pritisak za duže vrijeme jače negativan, što dovodi do širenja pluća.
Hronični opstruktivni emfizem (esencijalni, supstancijalni, alveolarni, vezikularni, ireverzibilni, ekspiratorni) ireverzibilna parcijalna opstrukcija bronhiola otežava epskiratornu eliminaciju gasa, zadržavanje gasa u alveolama i širenje alveola, trajno, ireverzibilno, mnogostruko remeti plućnu funkciju.Akutni bulozni emfizem to je fulinantni emfizem pluća sa jako proširenim alveolama uslijed ekstremnih inspiratornih i ekspiratornih napora i bronhalrne opstrukcije.
Dijagnoza
- Anamnestički: životno doba za senilni, akutni bulozni; subjektivne poteškoće: odsutne kod neopstruktivnog izraženog kod opstruktivnog; druga obolenja: hronični bronhitis, bronhijalna astma, veliki kašalj, plućne fibroze, itd., eksponiranost toksičnim gasovima, parama, za akutni bulozni; podaci o hirurškim intervencijama za kompenzatornim; druga obolenja: pneumokonioze, tuberkuloza, sarkoidoza, plućne infekcije za sekundarni emfizem.
- Klinički: proširen grudni koš koji je u imspiratornom položaju i koji se slabije širi šireći se »en bloc«, rebra podignuta, međurebarni prostori prošireni, ramena podignuta, isturena unapred; kičmeni stub povijen - kifoza, sternum isturen, vrat kratak, prominentni mm. sternocleidomastoideusi, pomoćni mišići aktivni pri disanju, epigastrični ugao tup, grudni koš se kreće nagore i nadole, interkostalni prostori se uvlače baze (dijafragma) se slabo kreće; srčani udar se slabo ili nikako ne pipa; granične srčane tmulosti sužene a jetrine spuštene; plućni zvuk hipersonoran; disanje slabije čujno, kratkog inspirijuma, produženog ekspirijuma; šapatni govor auskultatorno slabije čujan; srčani tonovi tiši; šušnjevi svih vrsta, najčešće piskavi, eventualno cijanoza centralnog tipa; eventualno maljičasti prsti; razlika inspiratornog i ekspiratornog obima grudnog koša 2,5-4 cm.
- Radiološki: opšta transparencija pluća veća lokalizovane transparencije; rebra podignuta; međurebami prostori širi; kičmeni stub povijen, sternum ispupčen, okularno svjetlivj subpleuralno (manja ili veća zasjenčenja - atelektaze).
Dijafragma spuštena; slabo pokretna (2-3 cm); katkad se kre će paradoksalno; hilusne sjenke gušće, veće; pulzacija hilusa; u in-spirijumu hilusi mogu da se kreću nadole; plućni krvni sudovi prošireni; conus pulmonalis; prominencija aortnog dugmeta; srce malo, suženo i pritešnjeno između plućnih krila; periferna vaskulama šara zbrisana; retrosternalni i retrokardijalni prostori prošireni; rasvetljena pri snažnoj ekspiraciji, kašlju.
- Funkcionalnalni: moguća očuvanost plućne funkcije ali je oštećenje svih vrsta, svih gradacija sa izmijenjenošću svih mogućih parametara najčešće: uvećanje rezidualnog volumena, uvećanje mrtvog prostora, poimjeranje respiratornog nivoa u miru ka inspiraciji, izmenjena rastegljivost pluća - compliance.
Za dijagnostiku značajnost simptoma, znakova i parametara po redoslijedu:
- Klinički: disanje »en bloc«, šištanje, piskavi šušnjevi.
- Radiološki: odsustvo plućne šare na periferiji, rarefikacija vas-kularnog crteža, proširenost centralnih plućnih krvnih sudova, retro-sternalni i retrokardijalni prostori prošireni, dijafragma spuštena, spljoštena i slabo pokretna, opšta transparencija veća, lokalne transparencije i subpleuralne okularne svetljine.
- Funkcionalnalni uvećan rezidualni volumen i funkcionalnalni rezidualni kapacitet, volumen forsirane ekspiracije u sekundi (FEV, MEVS) umanjen, farmakodinamski testovi pozitivni ili negativni, najčešće slabo pozitivni, neuniformno mešanje gasova, vrijeme ispiranja azota produženog, compliance smanjeno. Anamnestički imaju značaja za etiološko definisanje stanja.
U vezi s gornjim, emfizem je patološko stanje u mjeri u kojoj narušava plućnu funkciju.
Tamo gdje utiče na plućnu funkciju, uticaj se ispoljava i na ventilaciju i na difuziju i na plućni krvotok.
- U vezi sa plućnom ventilacijom, emfizem mijenja plućne volumene - statičke i dinamičke, remeteći ventiiacionu mehaniku i obuhvatajući u isto vrijeme i dinamičke i statičke pnomene.
Osnovne karakteristike su: povećanje rezidualnog volumena, deficit epskiratornog vremena i pomjeranje respiratornog nivoa u miru ka inspiraciji.
Difuzija Difuzioni kapacitet pluća smanjen.Plućni krvotok Odnos: ventilacija (perfuzija nenormalna).
Stanje acidobazne ravnoteže krvi može biti izmijenjeno može postojati hipoksija, hiperkapnija, acidoza.
U krvi može postojati: policitemija, hipervolemija, hiperviskoznost.
Emfizem, remeteći plućnu funkciju, utiče na funkcionalno stanje organizma u cjelini remeteći i metaboličke i klinetičke funkcije cijelog organizma.
Prognoza Hronični plućni emfizem je po pravilu definitivno, ireparabilno stanje. Raspoloživa današnja sredstva ne obećavaju anatomsku restituciju.Tamo gdje je izazvao funkcionalnalne poremećaje, moguće je u granicama detOvati u smislu korekcije poremećaja. Korekcija pomoću danas raspoloživih sredstava ne može biti integralna.
