• Uvod • Dijagnoza • Prognoza
Uvod
Proširenje bubrežne karlice i čašica, sa zastojem mokraće, bez infekcije, sa poslijedičnom atrofijom bubrežnog parenhima.
Vrste obolenja
Etiološki aspekt
A. Primarne (urođene) hidronefroze:
1. Bez opstruktivnih lezija uretera (motorna insuficijencija lezija nerava, urođena avaskularnost,
primarno urođeno povećanje karlice).
2. Sa opstruktivnim lezijama uretera (stenoze i strikture anomalija sudova, savijanje uretera, ektopija,
udvajanje, nepravilna insercija, divertikulum).
B. Sekundarne (stečene) hidronefroze:
1. Opstrukcije sa sjedištem u ureteru (kamen, neoplazme, strikture, ciste).
2. Opstrukcije uretera spolja (tumori, rak materice, hirurške ozljede pri operacijama, savijanje uretera
zbog ptoze ili adhezija, trudnoća, lezije i bolesti kičme).
3. Opstrukcije zbog lezija bešike (tumori na meatusu, divertikuli bešike, kamenje bešike, urođene
anomalije, kontraktura vrata bešike, hipertrofija vrata bešike).
4. Opstrukcije na uretri (divertikulum ili strikture uretre, kameri u uretri, stenoza meatusa, atrezija,
urođene valvule na zadnjem dijelu uretre, povećanje veru montanum, tumori i ciste uretre, fistule, uretrokela).
5. Opstrukcije zbog bolesti prostate (hipertrofija, tumori, ciste, kamenje).
6. Obolenja penisa i prepucijuma.
7. Bolesti bubrega (anomalije, aberantni krvni sudovi, ciste, tumori, ptoza, kamenje, infekcije,
aneurizma bubrežne arterije).
Patologija
Da bi nastala hidronefroza mora da se ekskretuje mokraća i da se ona zadržava u bubregu. Stalno ekskretovanje je omogućeno proširivanjem karlice i djelomičnom reapsorpcijom mokraće.
Za stvaranje hidronefroze nije bitan uslov povećan unutrašnji pritisak, jer hidronefroza nastaje i poslije djelimične opstrukcije bubrežne arterije, što prouzrokuje smanjenje pritiska u karlici. Pritisak uvećane karlice na bubrežne sudove izaziva ishemiju zbog čega nastupa oštećenje ishrane bubrežnog parenhima, atrofija i dilatacija karlice. Ukoliko je nastupilo ireparabilno oštećenje dovoda krvi, to atrofični proces bubrega neće biti zaustavljen ni poslije uklanjanja prepreke.
Etiološko-anatomski aspekt
Proširena je bubrežna karlica, čašice i dio uretera proksimalno od prepreke.
Male hidronefroze ne prave promjene na površini bubrega, sem povećanja karlice. U odmaklim slučajevima parenhim bubrega biva istanjen. U velikim hindronefrozama od bubrežnog parenhima zaostane samo istanjen korteks u kome ima malo normalnih glomerula, dok je najveći deo tubularnog sistema razoren. Unutra održavaju se ostaci od zidova čašica i Bertinijevih stubova u vidu fibroznih pregrada.
Dijagnoza
U slučajevima intermitentnih hidronefroza ima perioda bolova zbog kompletiranja obstrukcije koja je dotle bila djelomična. Sa popuštanjem opstrukcije napadi bolova prestaju. Česti su pozivi za mokrenje. Velike količine mokraće poslije oslobađanja hidronefroze.
U mokraći nema patološkog nalaza, u odsustvu infekcije, kamenja. Ima oblika sa mikrohematurijom, ali i sa profuznim krvarenjem, uzrok krvarenja su ekhimoze i varikoziteti sluzokože karlice.
Često se može napipati uvećan bubreg. On je malo osetljiv u napadu. Nekad i bolesnik zapaža da mu smeta uvećan bubreg, i da se smetnje gube kad zauzme neki određeniji položaj.
U slučajevima velikih hidronefroza može da nastupi ileus, gastrointestinalne smetnje.
Katkad poslije prestanka bolova nastane poliurija.
U ranoj hidronefrozi može se vidjeti spljoštenost i proširenost neke ili svih malih čašica. Kad se karlica proširi čašice se skraćuju i proširuju na račun papila. Karlica dobija četvrtast ili kruškat oblik, a ugao insercije uretera postaje oštar. Ureter prijanja uz unutrašnju ivicu karlice.
Defekta u punjenju nema, sem slučajeva krvarenja ili tumora.
Zatvorene hidronefroze su rijetke. Obično su bezbolne.
Parcijalne hidronefroze (hidrokaliks) je proširenje jedne ili više čašica. Nastaje zbog zapaljenja, tuberkuloze, kamenja i neoplazmi bubrega.
Redoslijed znakova, simptoma, parametara po značajnosti za dijagnozu
Kada se prepreka ukloni, može da nastupi poliurična kriza, sa izlučivanjem po nekoliko litara mokraće u toku nekoliko dana. U ovim krizama gube se pored vode i velike količine soli. Poremećaj je prolazne prirode, sa većim poremećajem funkcije tubula nego glomerula
Za ocenjivanje funkcionalnog stanja potrebno je uraditi: hromocistoskopiju, intravensku pijelografiju koncentracionu probu, PSP probu, klirens uree i kreatinina; eventualne odvojene mokraće (od svakog bubrega) ispitati na klirens, uključujući i osmolarni klirens.
Moguće je da se u ranijoj fazi, kada je globalna funkcija očuvana, može dokazati oštećenje funkcije tubula, smanjeno izlučivanje NH4 i kiselima, po opterećenju sa kiselom soli NH4CI.
Prognoza
Obostrana hidronefroza urođenog porijekla obično prouzrokuje smrt rano u detinjstvu.
Nepotpuna opstrukcija može prouzrokovati samo manje proširenje karlice i manje oštećenje bubrega.
Jednostrana hidronefroza, ako nije praćena komplikacijama rijetko može prouzrokovati smrt - zbog prskanja ili iskrvarenja. Najčešće nastaju sekundarne infekcije, kamenje a rijeđe tumori ili tuberkuloza.
Infekcija prouzrokuje pijelonefritis, a ako je ureetr zatvoren nastaće pionefroza.
Operativni mortalitet je mali, 1-5% u slučajevima nefrektomije. Konzervativne operacije često ne mogu da sačuvaju bubrežno tkivo, a ima dosta postoperativnih komplikacija (u slučajevima bez opstruktivnih lezija).
